Boskość chińskiej kultury w zamierzchłych czasach (część 1): Boska moc

(Minghui.org) W kulturze chińskiej przez ostatnie 5000 lat motywem przewodnim bez wątpienia były powiązania z boskością i zostały dobrze zachowane. Przewodziły codziennemu życiu ludzi, światopoglądom i przemianom dynastii.

Ta seria koncentruje się na przejawianiu tego głównego tematu w odległych epokach. Należą do nich dynastia Xia (około 2070 – 1600 p.n.e.), dynastia Shang (około 1600 – 1046 p.n.e.) i dynastia Zhou (1046 – 256 p.n.e.). Choć są bardzo rzadkie, zapisy historyczne i odkrycia archeologiczne dotyczące tych epok dają nam wgląd w to, jak położono podwaliny pod wspaniałą chińską cywilizację.

***

Wśród licznych książek historycznych omawiających zamierzchłe czasy, Shi Ji (Zapiski historyka) były dobrze znane ze swojej staranności i szczegółowości. Napisane przez Sima Qian z Dynastii Han, książki te obejmowały czasy od Huangdi (Żółty Cesarz, rządzący około 2600 r. p.n.e.) do cesarza Wudi z Dynastii Han (101 r. p.n.e.). Mówi się, że Sima pisał te książki przez 18 lat i ukończył je w wieku 60 lat, pomimo wielu przeszkód. Napisał: „Ich celem są badania relacji pomiędzy niebiosami i ludzkością, a także historii i współczesności, aby historia mogła zostać wyjaśniona i skorygowana”.

Takie zrozumienie zostało dobrze przyjęte przez innych uczonych w tamtym czasie, a także przez kolejne pokolenia. Dong Zhongshu, uczony cesarza Wudi, podkreślił związek między niebem a istotami ludzkimi. Shao Yong, filozof i historyk z dynastii Song, napisał kiedyś: „Jeśli się to studiuje, nie może być nazwane studiowaniem”.

Istnienie boskiej mocy

Jeszcze przed Xia, pierwszą dynastią w historii Chin, boskość istniała już w kulturze chińskiej w czasach Trzech Władców i Pięciu Cesarzy. Trzej władcy to Suiren (wynalazca ognia), Fuxi (wynalazca łowiectwa i rybołówstwa) oraz Shennong (wynalazca rolnictwa). Wierzono, że wraz z Huangdi – jednym z Pięciu Cesarzy, którzy potem panowali – przodkowie mieli boskie zdolności lub mogli komunikować się z boskimi istotami.

Od dynastii Xia po Zhou, ludzie powszechnie wierzyli w boskość. Niemniej jednak jej dokładne określenie różniło się w czasie, zmieniając się od di (Majestatu) w Dynastii Shang do tian (boskości) w Dynastii Zhou. Wierzono, że boskie istoty mają najwyższą moc potrzebną do kontrolowania społeczeństwa i tego co wpływało na jego życie, od zjawisk naturalnych (wiatr, deszcz, grzmoty, błyskawice, uprawy) po dobrobyt jednostki, a także zmiany dynastii.

W czasach Dynastii Shang cesarze i dostojnicy nie tylko dzierżyli władzę, ale również zapisywali jej efekty na kościach. Inskrypcje na kościach wróżebnych ryte były najwcześniejszą formą chińskich znaków i zapewniły bezcenne narzędzie w badaniu kultury tamtych czasów. To z nich dowiedzieliśmy się, że ludzie w Shang wierzyli zarówno w istoty boskie (takie jak te mające władzę nad wiatrem, deszczem i piorunami) oraz w bóstwa związane z ziemią (z górami i rzekami).

Przykładowo, w czasach Zu Genga i Zu Jia (24-go i 25-go cesarza w Shang) jeden z zapisów brzmiał: „Łaskawie, Jego Wysokość nakaże więcej deszczu w marcu”. Kilka innych przykładów to: „Jego Wysokość sprowadzi na nas nieszczęścia” oraz „Zgodnie z wróżbą z października, kiedy rządził Zuyi, Jego Wysokość pobłogosławi nam w przyszłym roku”.

Oddawanie czci boskości

Od Dynastii Zhu określenie boskości zmieniło się z di (Majestat) na tian (boskość). Począwszy od tamtych czasów również do cesarzy odnoszono się jak do tianzi (synów boga). 

Tiantan (Świątynia Niebios) w Pekinie

Ci, którzy byli w Tiantan w Pekinie wiedzą, że jest to miejsce kultu. Zbudowano je w okresie Yongle przez cesarza Chengzu w dynastii Ming, było miejscem kultu dla cesarzy zarówno w dynastii Ming, jak i Qing. Rytuał oddawania czci niebiosom przez cesarzy miał swoje początki jednak już w czasach Dynastii Zhou. Uważany za najświętszą ceremonię komunikowania się z niebiosami, odbywał się w dniu Dongzhi (zimowe przesilenie) na południowych przedmieściach stolicy. Ceremonia miała na celu wyrażenie wdzięczności niebiosom za błogosławieństwa dotyczące pogody, żniw i społeczeństwa.

Oprócz ceremonii w stolicy, na Górze Tai odbywał się inny rodzaj uroczystej ceremonii, zwany Feng Shan. Pięć słynnych gór otrzymało szczególne uznanie w starożytnych Chinach o nazwie Wuyue. Wśród nich góra Tai (położona w dzisiejszej prowincji Shandong) na wschodzie została uznana za najważniejszą. Ceremonia Feng Shan obejmowała dwie części: oddawania czci na górze Tai, aby wyrazić wdzięczność niebiosom i kolejnej ceremonii na pobliskiej górze Liangfu – podziękowania dla Ziemi.

Feng Shan była prawdopodobnie najświętszą ceremonią w historii i miała miejsce tylko podczas zmian dynastii lub gdy naród osiągnął długotrwały pokój po zawirowaniach. Według Guana Zhonga żyjącego w okresie Chunqiu (znanego również jako Okres Wiosny i Jesieni, ery pomiędzy Dynastią Zhou i Dynastią Qin), było 12 mędrców lub cesarzy, którzy odprawiali rytuał Feng Shan. Większość z nich wywodziła się z Trzech Władców i Pięciu Cesarzy, wraz z Yu Wielkim (założycielem Dynastii Xia), królem Tangiem (założycielem Dynastii Shang) i królem Chengiem (drugim królem Dynastii Zhou).

Cel Feng Shan wyjaśniony został przez Ban Gu, historyka z Dynastii Han. „Dynastia zmieniła się, rozpoczęła się kolejna era i osiągnięto długotrwały pokój. Na górze Tai i Liangfu odbywało się oddawanie czci, aby wyrazić wdzięczność. Godność królewska została nadana przez niebiosa, aby rządzić ludźmi. Kiedy świętowany jest sukces, niebiosa są powiadamiane, a zasługi przypisywane są boskości”.

(ciąg dalszy nastąpi)