Jak cnotliwa muzyka podnosi na duchu i pielęgnuje duszę (część 1)

(Minghui.org) Muzyka jest integralną częścią tradycyjnej kultury chińskiej. Liji (Księga obrzędów) stwierdza: „Cnota jest fundamentem człowieczeństwa, a muzyka jest zewnętrznym przejawem cnoty”.

Dlatego muzyka została stworzona i przekazywana, aby harmonizować niebo i ziemię, poprawiać charakter i pielęgnować duszę w kierunku wyższego wymiaru.

Pochodzenie cnotliwej muzyki

Chińska cywilizacja rozpoczęła się od Żółtego Cesarza, który żył około 5000 lat temu. W jego czasach ustanowiono kalendarz. Ludzie nauczyli się również siać zboże, pisać oraz budować łodzie i pojazdy. Ponadto w tym czasie powstała arytmetyka, medycyna i muzyka.

Na polecenie Żółtego Cesarza muzyk Ling Lun ustanowił skale muzyczne. Używając bambusowych rur z góry Kunlun, pociął je na 12 różnych długości, z których każda wydawała unikalny dźwięk. Po skalibrowaniu tych dźwięków tak, aby pasowały do śpiewu feniksów, odlał 12 dzwonów, które służyły jako standard dla tych dźwięków.

Po skomponowaniu muzyki Ling wyreżyserował wielki muzyczny taniec wczesnym wiosennym porankiem. Pod wrażeniem czystej muzyki o wschodzie słońca cesarz nazwał ją Xian Chi. „Żółty Cesarz nazwał ją Xian (wszystko) Chi (rozprzestrzeniające się), ponieważ Tao rozprzestrzeni się wszędzie, aby można było za nim podążać. Wszystko, co boskie i wszystko, co znajduje się na tej ziemi, jest błogosławione” – napisano w Księdze obrzędów.

Nasi przodkowie wprowadzili muzykę nie tylko po to, aby czcić cnotę i oddawać cześć boskości, ale także aby oddawać hołd swoim przodkom. Na przykład cesarz Zhuanxu skomponował utwór Cheng Yun (podążając za chmurą) dla upamiętnienia Żółtego Cesarza. Podobnie cesarze Yao i Shun mieli odpowiednio utwory Da Zhang (duży i jasny) oraz Shao Yue (piękna muzyka). Te tradycje muzyczne zostały ustanowione, aby okazać wdzięczność za błogosławieństwa udzielone przez boskość.

W okresie dynastii Zhou książę Zhou ustanowił formalną etykietę i wzbogacił sztukę muzyczną. Oprócz okazywania szacunku boskości, skupił się również na harmonizowaniu ludzi z muzyką. „Obrzędy regulują umysły ludzi, a muzyka odbija ich głosy” – napisał Liji. Aby czcić boskość i chronić ludzi, promował cnotę i wdrożył kompleksowy system rytuałów w celu utrzymania wartości moralnych.

Konfucjusz również podkreślał znaczenie moralności. „Jeśli ktoś nie jest dobry, jak będzie traktował obrzędy? Jeśli ktoś nie jest dobry, jak będzie traktował muzykę?”. Uważał, że dobra muzyka pomaga wyrażać emocje w odpowiedni sposób. „Szczęście, ale nie nadmierne; smutek, ale nie druzgocący” – wyjaśnił.

Chociaż dzieliło ich około 500 lat, ideologie księcia Zhou i Konfucjusza były niezwykle zbieżne. Obaj przywiązywali dużą wagę do obrzędów i muzyki. „Shijing (Klasyka poezji) dostarcza inspiracji, obrzędy uczą manier, a muzyka kształtuje charakter” – wyjaśnił Konfucjusz. Tradycja ta przetrwała tysiące lat.

Po zjednoczeniu Chin i ustanowieniu dynastii Qin, Qin Shi Huang nakazał standaryzację pisma, torując drogę do spójnej dokumentacji i rozpowszechniania muzyki wśród uczonych. Cesarz Wu z dynastii Han utworzył Yuefu (Biuro Muzyczne) w celu gromadzenia zarówno muzyki dworskiej, jak i ludowej. Dodatkowo uwzględniono muzykę odległych grup etnicznych z regionów zachodnich i północnych barbarzyńców. Te różnorodne tradycje muzyczne uzupełniały się nawzajem, tworząc wyrafinowany i kompleksowy system muzyczny.

W rezultacie obrzędy i muzyka były głęboko powiązane w starożytnych Chinach. Obrzędy zawsze towarzyszyła muzyka i rzadko odbywały się bez niej. Różne rodzaje muzyki komponowano na potrzeby kultu, uroczystości, a nawet szkolenia wojskowego. Ta trwała tradycja trwała od dynastii Zhou do dynastii Qing.

Wybór muzyki

Zixia, oddany uczeń Konfucjusza, po śmierci swojego nauczyciela kontynuował szerzenie konfucjanizmu. Poniższa historia, zapisana w Shiji (Zapiskach wielkiego historyka), opowiada o spotkaniu Zixii z markizem Wen z Wei.

Jako założyciel Wei, markiz Wen zawsze szanował cnotliwych uczonych i chętnie się od nich uczył. Pewnego razu powiedział do Zixia: „Kiedy siedzę prosto i słucham starożytnej muzyki, często ogarnia mnie senność; kiedy słucham muzyki z państw Zheng lub Wei, nie czuję zmęczenia. Dlaczego tak jest?”.

Zixia odpowiedział, że starożytna muzyka pochodzi od Żółtego Cesarza, a także cesarzy Yao i Shun. Ta cnotliwa muzyka była spokojna, uroczysta i głęboka. „Muzyka jest harmonijna i wspaniała” – wyjaśnił. „Zaczyna się od pokoju, wzrasta wraz z wojskiem i rozwiązuje chaos pokojem. Cały proces jest szybki i pełen wdzięku, bez wulgarności”. Jest to zgodne z mentalnością starożytnych ludzi: doskonalenie siebie, harmonizacja rodziny i zaprowadzanie pokoju w kraju.

Jednak muzyka współczesna z państw Zheng i Wei wyróżnia się na tle innych. „Ich rytm jest niesynchronizowany, głos jest frywolny, a emocje toną w nadmiarze” – kontynuował Zixia. „Zachowując się jak klauni, mają tendencję do zacierania granic między mężczyznami i kobietami oraz zakłócania odpowiednich relacji, takich jak te między ojcem a synem”.

Kiedy markiz Wen zapytał o istotę muzyki, Zixia odpowiedział, że ważne jest, aby niebo i ziemia, a także cztery pory roku były dobrze skoordynowane. „Kiedy ludzie cenią cnotę, będą błogosławieni obfitymi zbiorami, wolni od chorób i innych nieszczęść” – wyjaśnił. „W tych okolicznościach mędrcy ustanowili odpowiednie relacje między ojcem a synem, cesarzem a poddanymi. Dzięki temu skala muzyczna została skalibrowana i powstała cnotliwa muzyka służąca upamiętnieniu”.

Oznacza to, że muzyka jest harmonią między niebem a ziemią, podczas gdy obrzędy symbolizują ich porządek. Harmonia pozwala wszystkim stworzeniom współistnieć w tym świecie, a porządek zapewnia, że wszystko ma swoje granice, jak zauważono w Shiji. Muzyka pochodzi od boskości, podczas gdy obrzędy służą utrzymaniu stabilności społecznej.

Natomiast Zixia zauważył, że muzyka wulgarna występuje w kilku formach. Muzyka Zheng narusza zasady etykiety i popada w ekstrawagancję, zaciemniając umysł; muzyka Song jest obsesyjnie skupiona na pożądaniu i osłabia wolę; muzyka Wei jest porywcza i spontaniczna, co prowadzi do niepokoju i niespokojności; muzyka Qi wynika z arogancji, powodując nieostrożność i brak kontroli. Wszystkie cztery rodzaje odzwierciedlają nadmiar i podważają moralność, przez co nie nadają się do formalnych okoliczności.

Starożytna muzyka chińska ma pięć głównych tonów: gong, shang, jue, zhi i yu. „Ton gong wnosi ciepło i przestronność; ton shang inspiruje godność i prawość; nuta jue wnosi dobroć i empatię; nuta zhi uczy hojności; nuta yu pomaga zachować porządek i etykietę” – napisał Shiji.

„Oznacza to, że etykieta dyscyplinuje człowieka na zewnątrz, podczas gdy muzyka kieruje nim wewnętrznie. Człowiek nie może porzucić etykiety nawet na krótką chwilę, w przeciwnym razie może popaść w arogancję i inne niewłaściwe zachowania. Podobnie człowiek nie może zbyt długo żyć bez muzyki w sercu, w przeciwnym razie mogą narastać w nim złe myśli” – czytamy dalej w książce.

„Ponieważ brak etykiety prowadzi do niewłaściwego zachowania, mędrcy wprowadzili do naszych uszu cnotliwą muzykę i do naszych oczu odpowiednią etykietę. Dzięki temu każdy nasz krok jest pełen uprzejmości, a każde nasze słowo jest właściwe. W rezultacie, nawet jeśli ktoś mówi przez cały dzień, nie ma w nim arogancji ani złych myśli” – napisał Shiji.

Po usłyszeniu tych słów od Zixia, markiz Wen poświęcił się promowaniu cnotliwej muzyki i zdystansował się od form wulgarnych. Przyjmował ludzi cnotliwych i powierzał im kluczowe stanowiska, dzięki czemu Wei stało się najsilniejszym państwem tamtej epoki.

(Ciąg dalszy nastąpi)

Tekst przetłumaczony z wersji anglojęzycznej, która ukazała się na stronie en.Minghui.org dnia 19 listopada 2025